Thành phố thất lạc Z và sự mất tích bí ẩn của Đại tá Percy Fawcett đã trở thành một trong những tin tức thời sự nóng hổi nhất vào những năm 1925.
Ảnh minh họa thành phố phủ vàng El Dorado. (Ảnh: Internet)
Kể từ khi người Châu Âu bắt đầu đặt chân lên Tân Thế giới, đã có nhiều câu chuyện về một thành phố vàng huyền thoại trong rừng rậm, đôi lúc được đề cập đến là El Dorado. Vào năm 1925, ở tuổi 58, nhà thám hiểm Percy Fawcett đã tiến vào vùng rừng rậm của Brazil để tìm kiếm một thành phố thất lạc bí ẩn được ông gọi là “Z”. Ông và đội thám hiểm của mình đã biến mất không còn dấu tích, và câu chuyện này đã trở thành một trong những tin tức thời sự nóng hổi nhất vào thời của ông. Bất chấp đã tiến hành vô số chiến dịch giải cứu, người ta vẫn không thể tìm được tung tích của ông Fawcett. Liệu ông có bị những thổ dân bộ lạc sát hại? Và liệu có bất kỳ căn cứ thực tế nào cho sự tồn tại của Thành phố thất lạc Z?
Đại tá Percy Harrison Fawcett được sinh ra ở Anh vào năm 1867. Ông là một nhà thám hiểm người Anh nổi tiếng, khi cả thế giới đều bị cuốn theo tin tức về những chuyến thám hiểm của ông. Là một sĩ quan quân đội và nhà khảo sát kỳ cựu, ông Fawcett là nhà thám hiểm lãnh thổ vĩ đại cuối cùng; người đã xông pha các điểm tối trên bản đồ chỉ với một cái la bàn và một con dao rựa. Ông có thể sinh tồn nhiều năm trong vùng rừng hoang vu dù không liên hệ với thế giới bên ngoài, và làm bạn với các bộ lạc vốn chưa từng nhìn thấy một người đàn ông da trắng. Các chuyến thám hiểm của ông trong rừng Amazon đã truyền cảm hứng cho nhiều cuốn sách và bộ phim Hollywood; nhân vật Indiana Jones được cho là đã được xây dựng phỏng theo hình tượng của ông.
Đại tá Percy Harrison Fawcett vào năm 1911. (Ảnh: Wikimedia)
Khu vực rừng nguyên sinh Amazon có kích cỡ bằng khoảng hơn một nửa diện tích nước Mỹ, và vào thời của Đại tá Fawcett, nơi đây là một trong những khu vực cuối cùng trên bản đồ chưa từng được khám phá. Năm 1906, Hiệp hội Địa chất Hoàng gia Anh, một tổ chức của Anh chuyên tài trợ cho các chuyến thám hiểm khoa học, đã mời Đại tá Fawcett đến khảo sát vùng biên giới giữa Brazil và Bolivia. Đại tá Fawcett đã dành 18 tháng ở khu vực Mato Grosso, và chính trong những chuyến thám hiểm này ông đã trở nên hứng thú với ý tưởng về các nền văn minh thất lạc trong khu vực.
Rừng Amazon hoang sơ ở Brazil, nơi Đại tá Percy Fawcett đã thực hiện vô số chuyến thám hiểm. (Ảnh: Wikimedia)
Đại tá Fawcett miêu tả thành phố thất lạc Z
Năm 1912, Đại tá Fawcett đã lần đầu tiên đưa ra các giả thuyết về một thành phố được ông gọi là ‘Z’. Niềm tin của ông đã phần nào được củng cố bởi việc tái phát hiện thành phố thất lạc Machu Picchu của tộc người Inca vào năm 1991, nằm bên trong dãy núi Andes ở Peru. Trong các chuyến thám hiểm của mình, Đại tá Fawcett cũng nghe được những lời đồn thổi về một thành phố bí ẩn bị chôn vùi trong những cánh rừng ở Chile, được cho là có các con đường lát bạc và mái nhà làm bằng vàng. Về thành phố thất lạc Z, Đại tá Fawcett đã có một ý tưởng cụ thể về hình dáng của nó. Trong một bức thư gửi cậu con trai Brian, ông đã viết:
Cha kỳ vọng di chỉ này được xây dựng từ các khối đá nguyên khối, lâu đời hơn những công trình Ai Cập cổ xưa nhất. Đánh giá từ các chữ khắc được tìm thấy ở rất nhiều vùng của Brazil, những cư dân ở đây đã sử dụng một hệ thống bảng chữ cái liên kết với rất nhiều ký tự Châu Âu và Châu Á cổ đại. Cũng có những lời đồn thổi về một nguồn sáng kỳ lạ trong các tòa nhà, một hiện tượng đã làm kinh sợ những người thổ dân da đỏ nào tuyên bố từng nhìn thấy nó.
Cha gọi địa điểm trung tâm là “Z” — mục tiêu chính của chúng ta — nằm trong một thung lũng bao quanh bởi những dãy núi hùng vĩ. Thung lũng này trải dài khoảng 15 km, và thành phố này nằm trên một gò đất ở phía trung tâm, nối liền với khu vực xung quanh bằng các thửa đường đá. Các ngôi nhà ở đây khá thấp và không có cửa sổ, và có một ngôi đền hình kim tự tháp. Người dân tại khu vực này khá đông, họ nuôi gia súc, và họ có các mỏ khai thác khá phát triển ở các ngọn đồi lân cận. Cách đó không xa là thị trấn thứ hai, nhưng người dân ở đó có phẩm chất thấp kém hơn những người ở thành phố “Z”. Xa hơn về phía nam là một thành phố lớn khác, với một nửa bị chôn vùi và hoàn toàn bị tiêu hủy.
Bản thảo 512
Năm 1920, Đại tá Fawcett bắt gặp một tài liệu trong Thư viện Quốc gia Rio De Janeiro được gọi là Bản thảo 512. Bản thảo này được một nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha viết vào năm 1753, trong đó ông tuyên bố đã tìm được một thành phố thất lạc nằm sâu bên trong khu vực Mato Grosso của vùng rừng rậm nhiệt đới Amazon, với lối kiến trúc mang bóng dáng của Hy Lạp cổ đại.
Bản thảo miêu tả một thành phố thất lạc phủ bạc với nhiều tòa nhà cao tầng, các cổng vòm đá cao chót vót, các con phố rộng dẫn xuống một cái hồ mà ở đó ông đã nhìn thấy hai người thổ dân da trắng trong một cái ca-nô. Ở các cạnh bên của một tòa nhà là các ký tự chạm khắc trông khá giống với ký tự Hy Lạp hay một hệ thống ký tự của Châu Âu thời kỳ đầu. Nhưng những tuyên bố này đã bị các nhà khảo cổ học bác bỏ, vì họ cho rằng không thể tồn tại những thành phố lớn như vậy bên trong vùng rừng rậm, nhưng đối với Đại tá Fawcett, tất cả những điều này đều có mối liên hệ với nhau.
Hai trang trong Bản thảo 512. (Ảnh: Wikimedia)
Năm 1921, Đại tá Fawcett đã bắt đầu chuyến thám hiểm đầu tiên của mình đi tìm thành phố thất lạc Z. Không lâu sau khi khởi hành, ông và đội thám hiểm đã trở nên thoái chí trước sự gian khổ trong rừng, từ các mối hiểm họa đến từ thú dữ và dịch bệnh tràn lan. Chuyến thám hiểm đã đi lệch khỏi mục tiêu ban đầu. Tuy vậy Đại tá Fawcett đã một lần nữa lên đường tìm kiếm thành phố huyền thoại này trong cùng năm, nhưng lần này khởi hành từ Bahia, Brazil, trong một cuộc hành trình đơn độc. Ông cứ đi như vậy trong 3 tháng, trước khi một lần nữa trở về tay trắng.
Sự mất tích của Percy Fawcett
Cuộc tìm kiếm thành phố thất lạc Z cuối cùng của Đại tá Percy đã kết thúc bằng sự mất tích bí ẩn của chính ông. Tháng 4/1925, ông đã nỗ lực tìm kiếm thành phố Z một lần cuối, lần này với các trang thiết bị tối tân, cùng nguồn tài trợ tốt hơn từ các tờ báo và tổ chức, bao gồm Hiệp hội Địa lý Hoàng gia Anh và gia đình tài phiệt Rockefeller. Tham gia cùng ông trong chuyến thám hiểm là người bạn thân Raleigh Rimell, đứa con trai cả 22 tuổi, Jack, và hai nhân công người Brazil.
Ngày 29/5/1925, Đại tá Fawcett và đoàn thám hiểm đã đến rìa của vùng lãnh thổ chưa được khám phá, nhìn chằm chằm vào vùng rừng rậm mà không một người ngoại quốc nào từng nhìn thấy. Theo miêu tả của ông trong một bức thư gửi về gia đình, đoàn thám hiểm đã đi qua vùng Thượng Xingu, một phân nhánh phía đông nam của con sông Amazon. Ở đó đoàn thám hiểm đã gửi một trong hai người Brazil đồng hành với họ trở về nhà, với nguyện ý được tiếp tục chuyến hành trình một mình.
Đội thám hiểm đi đến một nơi gọi là Trại Tử Mã, và ở đây Đại tá Fawcett đã gửi thư về trong 5 tháng, và sau tháng thứ 5 thì đột nhiên bật vô âm tín. Trong lần gửi thư cuối cùng, Đại tá Fawcett đã nhắn một thông điệp cho vợ ông, Nina, trong đó nói rằng: “Bọn anh hy vọng sẽ băng qua được khu vực này trong một vài ngày tới…. Em không cần phải lo lắng chút nào về khả năng thành công”. Đây là tin tức cuối cùng người ta nghe được về ông.
Lúc ban đầu, đoàn thám hiểm nói rằng họ sẽ dự định ra đi trong khoảng 1 năm, nên khi hai năm trôi qua mà không nhận được bất kỳ tin tức nào từ họ, mọi người bắt đầu trở nên lo lắng. Rất nhiều chuyến thám hiểm tìm kiếm câu trả lời đã được tiến hành, và rất nhiều người trong số đó đều có chung kết cục như của Đại tá Fawcett.
Một nhà báo tên là Albert de Winton đã lên đường tìm kiếm tung tích của Đại tá Fawcett, nhưng chưa từng được nhìn thấy lại lần nữa. Tổng cộng, 13 chuyến thám hiểm đã được phát động trong một nỗ lực nhằm tìm kiếm câu trả lời cho số phận của Đại tá Fawcett, và hơn 100 người đã bỏ mạng hoặc biến mất trong vùng rừng rậm. Hàng nghìn người đã đăng ký tham gia những chuyến thám hiểm như vậy, và hàng chục người đã lên đường tìm kiếm chúng trong khoảng vài thập kỷ tiếp theo.
Một trong những lộ trình của Đại tá Percy Fawcett. (Ảnh: Wikimedia)
Theo kết quả báo cáo chính thức từ một trong những chiến dịch giải cứu, Đại tá Fawcett đã đi lên thượng nguồn sông Kululene và đã bị sát hại do hành vi phỉ báng một tù trưởng bộ lạc, và đây là giả thuyết có sức thuyết phục nhất cho đến ngày nay. Tuy nhiên, Đại tá Fawcett vẫn luôn nói về việc duy trì một mối quan hệ hữu hảo với những tộc người bản địa trong khu vực, và ấn tượng của những người bản địa về ông là giống với những gì Đại tá Fawcett đã viết trong các tư liệu.
Một giả thuyết khác là ông và đội thám hiểm đã qua đời trong một vụ tai nạn, ví như dịch bệnh hoặc chết đuối. Khả năng thứ ba là họ đã bị tấn công trong trạng thái không phòng bị, rồi bị cướp bóc, sau đó sát hại. Trước đó không lâu, đã có một cuộc nổi dậy trong khu vực và quân nổi loạn đã phục kích trong rừng. Tại một số thời điểm, trong khoảng vài tháng thám hiểm, những người qua đường đã bị quân nổi loạn chặn lại, cướp bóc, và thậm chí sát hại trong một số trường hợp.
Năm 1952, theo báo cáo từ những thổ dân da đỏ Kalapalo ở miền trung Brazil, một số nhà thám hiểm đã đi xuyên qua khu vực và bị sát hại do nói xấu những đứa trẻ trong làng. Chi tiết trong lời kể của họ gợi ý các nạn nhân trong vụ việc này có thể là Đại tá Percy Fawcett, cậu con trai jack Fawcett và người bạn đồng hành Raleigh Rimmell. Theo báo cáo, nhà thám hiểm người Brazil Orlando Villas Boas đã điều tra khu vực nơi họ được cho là đã bị sát hại và thu thập được các mảnh xương người, cũng như các vật dụng cá nhân bao gồm một con dao, những cái cúc áo và một số vật dụng nhỏ bằng kim loại.
Nhà thám hiểm Orlando Villas Boas với hai thổ dân da đỏ Kalapalo đứng bên cạnh các mảnh xương được cho là thuộc về Đại tá Fawcett, vào năm 1952. (Ảnh: Wikimedia)
Người ta đã tiến hành nhiều thí nghiệm với những mảnh xương này. Tuy nhiên, vì không có DNA từ các thành viên trong gia đình của Đại tá Fawcett, do họ từ chối cung cấp, nên không thể đưa ra khẳng định nào về danh tính của người này. Các mảnh xương hiện đang được lưu trữ tại Viện Y học Khám nghiệm của trường Đại học Sao Paulo.
Tuy thành phố thất lạc Z của Đại tá Fawcett chưa từng được tìm thấy, nhưng rất nhiều thành phố cổ đại và tàn tích của các di chỉ tôn giáo đã được phát hiện trong những năm gần đây ở vùng rừng rậm của Guatemala, Brazil, Bolivia và Honduras. Với sự xuất hiện của kỹ thuật chụp quét mới, có khả năng một thành phố cổ đại đã truyền cảm hứng cho các truyền thuyết về Z sẽ được phát hiện vào một ngày nào đó trong tương lai.
Nguồn: ĐKN – Theo Bryan Hilliard, Ancient Origins.