Rất khó để phân biệt giữa truyền thuyết và hiện thực trong các tư liệu lịch sử thời cổ đại. Đôi khi, người cổ đại sử dụng cách mô tả khá khó hiểu với độc giả ngày nay. Đôi lúc các tư liệu đã được trộn lẫn giữa thực tế và tưởng tượng, hay đôi lúc chúng ta thấy một sự bóp méo các sự kiện qua thời gian – các nhà sử học chơi trò “điện thoại hỏng” với nhau qua nhiều thế kỷ.
Bức chạm khắc của Henricus Petrus, năm 1544, khắc họa (từ trái sang phải) người một chân, nữ khổng lồ một mắt, cặp đôi 2 đầu chung thân, dị nhân không đầu Blemmye, và người đầu chó. (Wikimedia Commons)
Một số sinh vật trong những tư liệu này có thể sánh ngang với những tưởng tượng kì lạ nhất của chủ nghĩa siêu thực ngày nay. Dù vậy, chúng được mô tả vô cùng chân thực bên cạnh những mô tả về các sự kiện, người, địa điểm, và động vật có thực.
Hãy nhìn qua hai loài sinh vật, một loài hơi kỳ lạ, loài kia thì quả thật vô cùng kỳ quái.
Loài Yale
Một con yale biểu tượng. (Heraldic Clip Art/Wikimedia Commons)
Đặc điểm rõ ràng nhất của loài yale (một sinh vật trong truyền thuyết) là những cái sừng có thể xoay tròn. Chúng ta biết rằng loài yale được đề cập đến lần đầu bởi nhà sử học Pliny già (23–79 sau Công nguyên) trong cuốn “Lịch sử tự nhiên” của ông (Quyển VIII).
Ông mô tả con yale như sau: “có kích cỡ của một con hà mã với cái đuôi của một con voi. Nó có màu đen hay nâu sậm và sở hữu quai hàm của một con lợn rừng. Nó có hai cái sừng di động, dài hơn một cubit (1 cubit = 45,72 cm). Trong chiến trận nó luân phiên giữ chặt cặp sừng và xoay chuyển chúng, tuy nhiên cặp sừng có thể ở trạng thái tấn công gây nguy hiểm cho đối phương hoặc bị xoay sang bên tuỳ theo lệnh yêu cầu.”
Loài sinh vật này không quá khác biệt với những loài khác mà chúng ta biết đến ngày nay. Liệu lời giải thích có thể chỉ là Pliny đang cố gắng miêu tả một con linh dương, một con linh dương đầu bò, hay một loài sinh vật tương tự từ các nguồn tư liệu cũ hay không?
Hugh Stanford London, tác giả của một số cuốn sách về nghiên cứu huy hiệu, đã rất hứng thú với loài yale vì sự xuất hiện của nó trong kho huy hiệu của gia đình hoàng gia Anh. Nhiều thế kỷ sau khi được Pliny đề cập đến, loài yale đã một lần nữa xuất hiện trong các câu chuyện ngụ ngôn thời trung cổ, và trong kho vũ khí thế kỷ 14 của John – người con trai thứ của Vua Henry IV, công tước xứ Bedford và bá tước xứ Kendal.
London đã viết như sau, “Loài yale cũng nằm trong số các quái thú của nhà vua và đã được tạc lại tượng để gắn trên mái của nhà nguyện thánh George, lâu đài Windsor, vào năm 1925, và … nó là một trong 10 quái thú của Nữ hoàng, đứng bên ngoài Tu viện Westminster trong thời điểm Nữ hoàng đăng quang, và hiện nay được trưng bày ở Đại sảnh lớn của Cung điện Hampton.”
Ông A.H. Longhurst, một người chuyên nghiên cứu sử học Ấn Độ đã bảo với London rằng loài yale có thể là được dựa trên một loài sinh vật huyền thoại được biết đến hàng nghìn năm ở miền nam Ấn Độ có tên là yali. Đôi lúc yali được miêu tả là một sự kết hợp giữa voi, ngựa, và sư tử. Hình dạng của loài yale có rất nhiều biến thể, nhưng, London lưu ý, “có một đặc điểm cố định là khả năng xoay tròn những cái sừng của nó theo ý muốn, xoay ngược một cái sừng nếu bị thương tổn và xoay cái sừng kia ra phía trước để tiếp tục chiến đấu.”
Ngoài chức năng tự vệ, cặp sừng này còn dùng để săn mồi bằng cách đâm xuyên qua con mồi. Điều này làm cho loài dê này trở nên bất khả chiến bại trong phạm vi sinh sống của chúng.
Tuy nhiên, trường đại học Yale nổi tiếng không phải được đặt tên theo loài sinh vật này, mà là đặt theo tên người sáng lập của nó, Elihu Yale. Nhưng, loài yale huyền thoại vẫn xuất hiện ở một số nơi trong khuôn viên trường, như trong biểu ngữ của hiệu trưởng trường. Người dẫn đầu đoàn diễu hành trong lễ tốt nghiệp của các sinh viên trường cũng cầm một cây gậy mà trên đầu có chạm khắc hình một con yale.
Dị nhân không đầu Blemmye
Từ điển thành ngữ và ngụ ngôn Brewer, phiên bản thứ 19, đã định nghĩa Blemmyes như sau: “Một bộ lạc du mục cổ xưa ở Ethiopia được những nhà văn La Mã nhắc đến. Họ đã sinh sống ở khu vực Nubia và miền Bắc Ai Cập. Người ta thêu dệt là họ không có đầu, và mắt lẫn mồm lại được gắn trên ngực.”
Hình minh họa người Blemmye và các chủng người khác.
Từ điển đề cập đến những người Blemmye trong mục dẫn nhập về Caora: “Một con sông được mô tả bởi những nhà thám hiểm thời nữ hoàng Elizabeth (1558–1603), trên bờ sông là nơi sinh sống của một chủng người có đầu mọc bên dưới vai. Hai mắt nằm trên vai họ, và miệng thì nằm giữa ngực.”
Dường như những người Blemmyes là một bộ lạc được cho là mối hiểm họa cho biên giới phía nam và tình hình an ninh nội địa của Ai Cập vào thời kỳ hậu La Mã.
Họ đã giao tranh với quân La Mã trong khoảng từ thế kỷ thứ 3 đến thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên.
Người ta cho rằng những sinh vật giống người trong chuyện kể thường là mô tả về người ngoại quốc bị bóp méo; họ lạ lùng, hoặc đe dọa tới những người mô tả.
Asa Mittman đã đề cập đến những người Blemmyes trong tài liệu “Bản đồ và Quái vậtở Anh thời Trung Cổ”:
“Những cái đầu, nơi khởi nguồn của tâm linh, đã tụt xuống thân thể xác thịt của họ. Blemmye là một chủng người đã biến thành một cơ thể vật chất thuần túy, một thực thể xác thịt, với cặp mắt gắn trên ngực, và theo như cách miêu tả của Leonardo Da Vinci, những con mắt này chỉ là cửa sổ của cơ thể (chứ không phải của tâm hồn).”
Theo quan điểm của những người ghi chép biên niên sử, những cách miêu tả quái dị này có thể chỉ để nói lên một điều rằng đây là một chủng người sa đọa hoặc vô nhân tính.
Nguồn: DKN/EpochTimes